کشـکول فرهنــگی

پیامبر اکرم (ص):برترین جهاد امت من،انتـظــــار فــــرج است

کشـکول فرهنــگی

پیامبر اکرم (ص):برترین جهاد امت من،انتـظــــار فــــرج است

کشـکول فرهنــگی

بسم الله الرحمن الرحیم
سلام،بنده به یاری امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف)این وبلاگ را راه اندازی کردم برای تبلیغ و ترویج ارزش های دینـــــــــی و مذهبی.ان شاءالله که مطالب وبلاگ به دردتون بخوره.
با تشکر | کشکول فرهنگی
صفحه ی اینستاگرامی ما:
https://www.instagram.com/kashkol.f

احکام روزه(رساله ی آیت الله مکارم شیرازی)

جمعه, ۲۹ خرداد ۱۳۹۴، ۰۴:۳۹ ب.ظ

بسم الله الرحمن الرحیم


با توجه به بودن در ماه مبارک رمضان بنده تصمیم گرفتم احکام روزه که در رساله ی آیت الله مکارم شیرازی موجود می باشد را در این وبلاگ بگذارم ان شاءالله که استفاده ی کافی را از این مطلب و مطالب وبلاگ بهره ی کافی را ببرید

برای مشاهده ی احکام روزه به ادامه ی مطلب بروید

روزه

وجوب روزه

مسأله 1314ـ در هر سال واجب است همه افراد مکلّف یک ماه مبارک رمضان را به شرحى که در مسائل آینده گفته مى شود روزه بدارند.

مسأله 1315ـ روزه آن است که انسان براى اطاعت فرمان خدا، از اذان صبح تا مغرب، از چیزهایى که روزه را باطل مى کند و شرح آن در مسائل بعد مى آید خوددارى کند.

 

نــیّـت

مسأله 1316ـ روزه از عبادات است و لازم است با نیّت به جا آورده شود، در موقع نیّت لازم نیست به زبان بگوید، یا از قلب خود بگذراند همین اندازه که در نظرش این باشد که براى اطاعت فرمان خدا از اذان صبح تا مغرب کارهایى که روزه را باطل مى کند ترک نماید کافى است.

مسأله 1317ـ باید احتیاطاً کمى قبل از اذان صبح و کمى هم بعد از مغرب، از انجام این کارها خوددارى کند تا یقین حاصل کند که تمام این مدّت را روزه داشته است.

مسأله 1318ـ کافى است که در هر شب از ماه مبارک رمضان براى روزه فردا نیّت کند، ولى بهتر است که در شب اوّل ماه، علاوه براین، نیّت روزه همه ماه را نیز بنماید.

مسأله 1319ـ نیّت وقت معیّنى ندارد، بلکه هر موقعى تا قبل از اذان صبح نیّت کند کافى است و همین که براى خوردن سحرى برمى خیزد و اگر از او سؤال شود منظورت چیست؟ بگوید: «قصد روزه دارم» کافى است.

مسأله 1320ـ وقت نیّت براى روزه مستحبّى در تمام روز نیز ادامه دارد حتّى اگر مختصرى به مغرب باقى مانده باشد و تا آن موقع کارهایى که روزه را باطل مى کند انجام نداده است مى تواند نیّت روزه مستحبّى کند و روزه او صحیح است.

مسأله 1321ـ اگر در ماه رمضان نیّت را فراموش کند چنانچه تا قبل از اذان ظهر یادش بیاید و فوراً نیّت کند و کارى که روزه را باطل مى کند انجام نداده باشد روزه اش صحیح است، امّا اگر بعد از ظهر نیّت کند صحیح نیست.

مسأله 1322ـ هرگاه کسى بخواهد روزه اى غیر از روزه ماه رمضان به جا آورد باید آن را معیّن کند، مثلاً نیّت کند روزه قضا مى گیرم، یا روزه نذر به جا مى آورم ولى در ماه مبارک رمضان همین اندازه که نیّت کند فردا را روزه مى گیرم کافى است، بلکه اگر نداند ماه رمضان است یا بداند و فراموش کند و روزه دیگرى را قصد کند روزه ماه رمضان حساب مى شود، ولى اگر عمداً در ماه مبارک رمضان نیّت روزه غیر ماه رمضان را کند (در حالى که مى داند در ماه رمضان روزه غیر ماه رمضان صحیح نیست) روزه او باطل است، یعنى نه از رمضان حساب مى شود و نه از غیر آن.

مسأله 1323ـ لازم نیست در موقع نیّت، معیّن کند که روز اوّل ماه است یا دوم یا غیر آن، حتّى اگر روزى را تعیین کند مثلاً بگوید به نیّت روز دوم ماه روزه مى گیرم بعد معلوم شود سوم بوده، روزه او صحیح است.

مسأله 1324ـ اگر پیش از اذان صبح نیّت روزه کند و بعد بیهوش یا مست شود و در بین روز به هوش آید در حالى که هیچ کار خلافى به جا نیاورده، احتیاط واجب آن است روزه آن روز را تمام کند و قضاى آن را هم به جا آورد.

مسأله 1325ـ اگر نداند یا فراموش کند ماه رمضان است و روزه نگیرد و بعد از ظهر ملتفت شود و یا قبل از ظهر در حالى که افطار کرده باشد، باید به احترام ماه رمضان تا مغرب کارهایى که روزه را باطل مى کند ترک نماید و بعد از ماه رمضان آن روز را قضا کند.

مسأله 1326ـ اگر کودکى پیش از اذان صبح بالغ شود باید روزه بگیرد و اگر بعد از اذان بالغ شود و کارى که روزه را باطل کند انجام نداده باشد احتیاط واجب آن است که روزه را بگیرد و بعد هم قضا کند.

مسأله 1327ـکسى که روزه قضاى ماه رمضان یا روزه واجب دیگرى بر ذمّه دارد جایز نیست روزه مستحبّى بگیرد و اگر فراموش کند و روزه مستحبّى بگیرد چنانچه قبل از ظهر یادش بیاید مى تواند نیّت خود را به روزه واجب برگرداند، ولى اگر بعد از ظهر باشد روزه او باطل است.

مسأله 1328ـ کسى که براى روزه شخص مرده اى اجیر شده مى تواند روزه مستحبّى براى خودش بگیرد.

مسأله 1329ـ اگر غیر از روزه ماه مبارک روزه دیگرى بر انسان واجب باشد، مثلاً نذر کرده که روز معیّنى را روزه بگیرد، چنانچه عمداً تا اذان صبح نیّت نکند روزه اش باطل است، ولى اگر یادش برود و پیش از ظهر یادش بیاید مى تواند نیّت کند.

مسأله 1330ـ هرگاه روزه واجب غیر معیّن بر ذمّه دارد (مانند روزه قضاى ماه رمضان یا روزه کفّاره) وقت نیّت آن تا ظهر باقى است، یعنى چنانچه چیزى که روزه را باطل مى کند انجام نداده باشد وقبل از ظهر نیّت کند روزه او صحیح است.

مسأله 1331ـ هرگاه کافرى در ماه رمضان پیش از ظهر مسلمان شود چنانچه تا آن وقت کارى که روزه را باطل مى کند انجام نداده، بنابر احتیاط واجب روزه بگیرد و قضا هم ندارد، همچنین اگر مریض پیش از ظهر خوب شود و کارى که روزه را باطل مى کند انجام نداده باشد باید نیّت روزه کند و احتیاطاً قضا هم نماید، ولى اگر بعد از ظهر خوب شود روزه آن روز واجب نیست فقط باید قضاى آن را به جا آورد.

مسأله 1332ـ یوم الشّک یعنى روزى که انسان شک دارد آخر ماه شعبان است یا اوّل ماه رمضان، روزه آن واجب نیست و اگر بخواهد روزه بگیرد باید نیّت ماه شعبان کند، یا اگر روزه قضا به ذمه دارد نیّت قضا کند و چنانچه بعداً معلوم شود ماه رمضان بوده از رمضان حساب مى شود، ولى اگر در اثناء روز بفهمد باید فوراً نیّت خود را به روزه ماه رمضان برگرداند.

مسأله 1333ـ هرگاه در ماه رمضان یا هر روزه واجب معیّن دیگر، از نیّت روزه برگردد، یا مردّد شود که روزه بگیرد یا نه، روزه اش باطل مى شود، همچنین اگر نیّت کند چیزى که روزه را باطل مى کند به جا آورد، مثلاً تصمیم بر خوردن غذا بگیرد، روزه اش باطل مى شود، هرچند اصلاً غذا هم نخورد، مگر این که در آن حال توجّه نداشته باشد که فلان عمل روزه را باطل مى کند.

مسأله 1334ـ در روزه مستحب و روزه واجبى که وقت آن معیّن نیست (مانند روزه قضا) اگر قصد کند یکى از مبطلات روزه را انجام دهد یا مردّد شود که به جا آورد یا نه، چنانچه به جا نیاورد و پیش از ظهر دوباره نیّت کند روزه اش صحیح است.

 

کارهایى که روزه را باطل مى کند

مسأله 1335ـ کارهایى که روزه را باطل مى کند بنابر احتیاط نُه چیز است:

خوردن و آشامیدن، جماع، استمناء، دروغ بستن به خدا و پیغمبر(صلى الله علیه وآله)و ائمّه(علیهم السلام)، رساندن غبار غلیظ به حلق، فرو بردن سر در آب، باقى ماندن بر جنابت یا حیض یا نفاس تا اذان صبح، اماله کردن با مایعات، قى کردن عمدى.

 

احکام کارهایى که روزه را باطل مى کند

1ـ خوردن و آشامیدن

مسأله 1336ـ خوردن و آشامیدن از روى عمد روزه را باطل مى کند، خواه از چیزهاى معمولى باشد مانند نان و آب و یا غیر معمولى مانند برگ درختان، کم باشد یا زیاد، حتّى اگر مسواک را از دهان بیرون آورده، دوباره داخل دهان کند و رطوبت آن را فرو برد روزه اش باطل مى شود، مگر آن که رطوبت مسواک کم باشد و در آب دهان از بین برود.

مسأله 1337ـ اگر هنگامى که مشغول خوردن غذا یا نوشیدن آب است بفهمد صبح شده، باید آنچه را در دهان است بیرون آورد و اگر عمداً فرو برد روزه اش باطل است و کفّاره نیز دارد.

مسأله 1338ـ خوردن و آشامیدن از روى سهو و فراموشى روزه را باطل نمى کند.

مسأله 1339ـ احتیاط واجب آن است که روزه دار از تزریق آمپولها و سرمهایى که به جاى غذا یا دوا به کار مى رود خود دارى کند، ولى تزریق آمپول هایى که عضو را بى حس مى کند اشکال ندارد.

مسأله 1340ـ کسى که مى خواهد روزه بگیرد بهتر است پیش از اذان صبح دندانهایش را بشوید و خلال کند و اگر بداند غذایى که لاى دندان مانده در روز فرو مى رود احتیاط واجب آن است که قبلاً آن را بشوید و خلال کند و اگر نکند و غذا فرو رود روزه را تمام کند و بعد قضا نماید.

مسأله 1341ـ فرو بردن آب دهان، هر چند به واسطه خیال کردن ترشى و مانند آن در دهان جمع شده باشد، روزه را باطل نمى کند، و فرو بردن اخلاط سر و سینه تا به فضاى دهان نرسیده اشکال ندارد، امّا اگر داخل فضاى دهان شود احتیاط واجب آن است که آن را فرو نبرد.

مسأله 1342ـ جویدن غذا براى بچّه و همچنین چشیدن غذا و مانند آن و شست و شوى دهان با آب یا داروها اگر چیزى از آن فرو نرود روزه را باطل نمى کند و اگر بدون اراده به حلق برسد اشکالى ندارد، ولى اگر از اوّل بداند بى اختیار به حلق مى رسد روزه اش باطل است و قضا و کفّاره دارد.

مسأله 1343ـ اگر روزه دار به اندازه اى تشنه شود که طاقت تحمّل آن را ندارد و یا ترس بیمارى و تلف داشته باشد، مى تواند به اندازه ضرورت آب بنوشد، ولى روزه او باطل مى شود و اگر ماه رمضان باشد باید بقیّه روز را امساک کند.

مسأله 1344ـ انسان نمى تواند به خاطر ضعف، روزه را بخورد، ولى اگر بقدرى ضعف پیدا کند که تحمّل آن بسیار مشکل شود، مى تواند روزه را بخورد و همچنین اگر خوف بیمارى داشته باشد.

 

2ـ جماع

مسأله 1345ـ «جماع» (نزدیکى با زن) روزه هر دو طرف را باطل مى کند، هرچند فقط به مقدار ختنه گاه داخل شود و منى هم بیرون نیاید و اگر کمتر از آن باشد و منى هم بیرون نیاید باطل نمى شود و هرگاه شک کند که این مقدار داخل شده یا نه روزه اش صحیح است.

مسأله 1346ـ هرگاه از روى فراموشى جماع کند و یا از روى اجبار بطورى که هیچ اختیارى نداشته باشد، روزه باطل نمى شود، ولى چنانچه در بین جماع یادش بیاید، یا اجبار برطرف شود، باید فورا ترک کند و الاّ روزه او باطل است.

 

3ـ استمناء

مسأله 1347ـ اگر روزه دار با خود کارى کند که منى از او بیرون آید روزه اش باطل مى شود، امّا اگر بى اختیار در حال خواب یا بیدارى بیرون آید، روزه باطل نمى شود.

مسأله 1348ـ هرگاه روزه دار مى داند که اگر در روز بخوابد محتلم مى شود، یعنى در خواب منى از او بیرون مى آید، جایز است بخوابد و چنانچه محتلم شود براى روزه او اشکالى ندارد.

مسأله 1349ـ هرگاه روزه دار در حال بیرون آمدن منى از خواب بیدار شود واجب نیست از بیرون آمدن آن جلوگیرى کند.

مسأله 1350ـ شخص روزه دارى که محتلم شده مى تواند بول و استبراء از بول کند هر چند مى داند بهواسطه آن باقیمانده منى از مجرا بیرون مى آید، حتّى اگر غسل کرده باشد این کار براى روزه اش ضررى ندارد هر چند با خارج شدن باقیمانده منى از مجرا باید مجدّداً غسل کند.

مسأله 1351ـ روزه دارى که محتلم شده اگر بداند منى در مجرا باقى مانده و در صورتى که پیش از غسل بول نکند بعد از غسل منى بیرون مى آید بهتر است قبلاً بول کند ولى واجب نیست.

مسأله 1352ـ اگر روزه دار به قصد بیرون آمدن منى استمناء کند روزه اش باطل مى شود هر چند منى از او بیرون نیاید.

مسأله 1353ـ اگر روزه دار بدون قصد بیرون آمدن منى مثلاً با همسر خود بازى و شوخى کند در صورتى که عادت نداشته باشد که به این مقدار بازى و شوخى منى از او خارج شود روزه اش صحیح است، ولى اگر اتّفاقاً منى بیرون آید روزه اش اشکال دارد، مگر این که قبلاً مطمئن بوده که منى از او خارج نمى شود.

 

4ـ دروغ بستن به خدا و پیامبر (صلى الله علیه و آله) و امامان (علیهم السلام)

مسأله 1354ـ هرگاه روزه دار دروغى به خدا و پیغمبر اکرم(صلى الله علیه وآله) و جانشینان معصوم او(علیهم السلام) نسبت دهد خواه با گفتن باشد، یا نوشتن، یا اشاره و مانند آن، بنابراحتیاط واجب روزه اش باطل مى شود، هر چند بلافاصله توبه کند. دروغ بستن به سایر انبیا و فاطمه زهرا(علیها السلام) نیز همین حکم را دارد.

مسأله 1355ـ هرگاه بخواهد خبرى را نقل کند که از راست یا دروغ بودن آن اطّلاعى ندارد، باید از کسى که آن خبر را گفته، یا از کتابى که در آن نوشته شده نقل نماید، مثلاً بگوید: فلان راوى چنین مى گوید و یا در فلان کتاب چنان نوشته شده است که پیامبر(صلى الله علیه وآله) فرمود...

مسأله 1356ـ اگر چیزى را به اعتقاد این که راست است از قول خدا یا پیغمبر(صلى الله علیه وآله)نقل کند و بعد بفهمد دروغ بوده روزه اش صحیح است، ولى بعکس اگر چیزى را دروغ مى دانست و به خدا و پیغمبر نسبت داد و بعداً معلوم شد صحیح بوده، روزه اش اشکال دارد.

مسأله 1357ـ اگر دروغى را که دیگرى ساخته عمداً به خدا و پیغمبر نسبت دهد روزه اش اشکال دارد.

مسأله 1358ـ اگر از شخص روزه دار سؤال کنند که آیا پیغمبر اکرم(صلى الله علیه وآله) چنین مطلبى را فرموده، و او عمداً بگوید: آرى، در حالى که پیغمبر(صلى الله علیه وآله) نگفته باشد، یا بگوید: نه، درحالى که پیغمبر(صلى الله علیه وآله) گفته باشد، روزه اش اشکال دارد.

مسأله 1359ـ اگر در نقل احکام شرعیّه عمداً دروغ گوید، مثلاً واجبى را غیر واجب و حرامى را حلال ذکر کند، اگر منظورش نسبت دادن آن حکم به خدا یا پیغمبر(صلى الله علیه وآله)باشد، روزه اش اشکال دارد و اگر قصدش نسبت دادن فتوا به مجتهد است کار حرامى کرده، امّا روزه اش باطل نمى شود و کسى که بدون اطّلاع، حکم مشکوکى را نقل مى کند، نیز همین حکم را دارد.

 

5ـ رساندن غبار غلیظ به حلق

مسأله 1360ـ رساندن غبار غلیظ به حلق هرگاه در حلق تبدیل به گِل شود و فرو رود روزه را باطل مى کند، در غیر این صورت روزه صحیح است، خواه غبار چیزى باشد که خوردن آن حلال است مانند آرد، یا غبار چیزى که خوردن آن حرام است.

مسأله 1361ـ هرگاه به واسطه باد یا جارو کردن زمین، غبار غلیظى برخیزد و بر اثر عدم مواظبت به حلق برسد، روزه اش باطل مى شود (همانطور که در مسأله قبل آمد)

مسأله 1362ـ احتیاط واجب آن است که روزه دار از کشیدن سیگار و تنباکو و سایر دخانیات پرهیز کند و بخار غلیظ نیز به حلق نرساند، ولى رفتن به حمّام اشکال ندارد، هرچند فضاى حمّام را بخار گرفته باشد.

مسأله 1363ـ اگر فراموش کند که روزه است و مواظبت نکند، یا بى اختیار و بدون اراده، غبار و مانند آن به حلق او رسد، روزه اش باطل نمى شود.

مسأله 1364ـ درجایى که احتمال مى دهدغبار یا دود به حلق برسدباید احتیاط کند، ولى اگر یقین یا گمان داشته باشد به حلق نمى رسد روزه اش صحیح است.

 

6ـ فرو بردن سر در آب (ارتماس)

مسأله 1365ـ روزه دار بنابر احتیاط واجب تمام سر را عمداً در آب فرونبرد، حتّى اگر بقیّه بدن بیرون ازآب باشد، امّا اگر تمام بدن و قسمتى از سر زیر آب برود ولى مقدارى از سر بیرون باشد روزه باطل نمى شود، فرو بردن سر در مایعاتى مانند گلاب و آبهاى مضاف دیگر حکم آب مطلق را دارد.

مسأله 1366ـ اگر نصف سر را یک دفعه و نصف دیگر را دفعه دیگر، در آب فرو برد، روزه اش صحیح است، ولى اگر تمام سر را زیر آب ببرد امّا مقدارى از موها بیرون بماند روزه اش اشکال دارد.

مسأله 1367ـ کسى که براى نجات غریق مجبور است سر را در آب فرو ببرد روزه اش اشکال دارد، ولى به عنوان نجات جان مسلمانى این کار واجب است و بعداً قضا کند.

مسأله 1368ـ غوّاصان اگر سر خود را در کلاهک پنهان کنند و با آن زیر آب روند روزه آنها صحیح است.

مسأله 1369ـ اگر روزه دار بى اختیار در آب بیفتد، یا او را در آب بیندازند و سر او زیر آب رود، یا فراموش کند که روزه است سر در آب فرو برد، روزه او باطل نمى شود، ولى اگر یادش بیاید بنابر احتیاط واجب باید فوراً سر را از آب بیرون آورد.

مسأله 1370ـ اگر فراموش کند که روزه است و به نیّت غسل سر را زیر آب کند روزه و غسل او هر دو صحیح است، ولى اگر بداند روزه واجب معیّن است و عمداً چنین کند بنابر احتیاط واجب هم روزه را باید قضا کند و هم غسل را دوباره انجام دهد.

 

7ـ باقى ماندن بر جنابت تا اذان صبح

مسأله 1371ـ اگر شخص جنب عمداً تا صبح غسل نکند بنابر احتیاط واجب روزه اش باطل است ولى اگر توانایى برغسل ندارد یا وقت تنگ است تیمّم نماید، امّا اگر از روى عمد نباشد روزه اش صحیح است و زنى که از حیض یا نفاس پاک شده و تا اذان صبح غسل نکرده در حکم کسى است که باقى بر جنابت مانده است.

مسأله 1372ـ باطل شدن روزه به خاطر بقاء بر جنابت مخصوص روزه ماه رمضان و قضاى آن است و در روزه هاى دیگر موجب بطلان نمى شود.

مسأله 1373ـ اگر جنب در ماه رمضان غسل را فراموش کند و بعد از یک یا چند روز یادش بیاید، باید روزه هر چند روزى را که یقین دارد جنب بوده قضا نماید، مثلاً اگر نمى داند سه روز جنب بوده یا چهارروز، باید سه روز را قضا کند و قضاى روز چهارم احتیاط مستحبّ است.

مسأله 1374ـ کسى که در شب ماه رمضان وقت براى غسل و تیمّم ندارد اگر خود را جنب کند روزه اش اشکال دارد و احتیاطاً قضا و کفّاره به جا آورد، همچنین اگر براى غسل وقت ندارد و فقط براى تیمّم وقت دارد.

مسأله 1375ـ اگر گمان کند به اندازه غسل وقت دارد و خود را جنب کند و بعد بفهمد وقت تنگ بوده و تیمّم کند روزه اش صحیح است.

مسأله 1376ـ کسى که در شب ماه رمضان جنب است و مى داند اگر بخوابد تا صبح بیدار نمى شود نباید بخوابد و چنانچه بخوابد و بیدار نشود روزه اش اشکال دارد و بنابر احتیاط واجب باید قضا و کفّاره به جا آورد، امّا اگر احتمال دهد که بیدار مى شود، مى تواند بخوابد، و احتیاط این است که در دفعه دوم که بیدار شد نخوابد تا غسل کند.

مسأله 1377ـ کسى که در شب ماه رمضان جنب است و مى داند یا احتمال مى دهد که اگر بخوابد پیش از اذان صبح بیدار مى شود، چنانچه تصمیم داشته باشد که بعد از بیدار شدن غسل کند و با این تصمیم بخوابد و تا اذان بیدار نشود روزه اش صحیح است، ولى اگر تصمیم بر غسل نداشته باشد یا مردّد باشد که غسل بکند یا نه، در این صورت اگر بیدار نشود روزه اش اشکال دارد.

مسأله 1378ـ هرگاه چنین کسى بخوابد و بیدار شود و بداند یا احتمال دهد که اگر دوباره بخوابد پیش از اذان صبح براى غسل کردن بیدار مى شود چنانچه بخوابد و بیدار نشود احتیاطاً باید روزه آن روز را قضا کند، هم چنین است اگر براى دفعه سوم بخوابد و بیدار نشود، ولى در هیچ یک از اینها کفّاره بر او واجب نمى شود.

مسأله 1379ـ خوابى که در آن محتلم شده خواب اوّل حساب نمى شود ولى اگر از آن خواب بیدار شود و دوباره بخوابد خواب اوّل حساب مى شود.

مسأله 1380ـ هرگاه روزه دار در روز محتلم شود بهتر است فوراً غسل کند امّا اگر نکند براى روزه اش اشکالى ندارد.

مسأله 1381ـ هرگاه در ماه رمضان بعد از اذان صبح بیدار شود و ببیند محتلم شده روزه اش صحیح است، خواه بداند پیش از اذان محتلم شده، یا بعد از آن و یا شک داشته باشد.

مسأله 1382ـ کسى که مى خواهد قضاى روزه ماه رمضان را بگیرد اگر بعد از اذان صبح بیدار شود و ببیند محتلم شده و بداند پیش از اذان صبح محتلم شده، اگر وقت قضاى روزه تنگ نیست بنابر احتیاط واجب روز دیگرى را روزه بگیرد، اگر وقت قضاى روزه تنگ است مثلاً پنج روز قضا به ذمّه دارد پنج روز هم بیشتر به ماه رمضان باقى نمانده، همان روز را روزه بگیرد و روزه اش صحیح است.

مسأله 1383ـ اگر در ماه مبارک رمضان پیش از اذان صبح از حیض یا نفاس پاک شود و براى غسل وقت ندارد تیمّم کند و روزه اش صحیح است، امّا اگر براى هیچ کدام از غسل و تیمّم وقت ندارد باید بعداً غسل کند و روزه او نیز صحیح است.

مسأله 1384ـ اگر زن بعد از اذان صبح از خون حیض یا نفاس پاک شود نمى تواند روزه بگیرد، همچنین اگر در اثناء روز خون حیض یا نفاس ببیند اگر چه نزدیک مغرب باشد.

مسأله 1385ـ اگر زن پیش از اذان صبح از حیض یا نفاس پاک شود و در غسل کردن کوتاهى کند، بنابراحتیاط واجب روزه اش باطل است، ولى چنانچه کوتاهى نکند، مثلاً منتظر باشد که حمّام باز شود یا آب حمّام گرم شود و تا اذان غسل نکند در صورتى که تیمّم کرده باشد روزه او صحیح است.

مسأله 1386ـ زنى که در حال استحاضه است باید غسل خود را به تفصیلى که در احکام استحاضه گفته شد به جا آورد و روزه او صحیح است.

مسأله 1387ـ کسى که مسّ میّت کرده و غسل مسّ میّت بر او واجب شده، مى تواند بدون غسل مسّ میّت روزه بگیرد و اگر در حال روزه هم مسّ میّت کند روزه اش باطل نمى شود، ولى براى نماز باید غسل کند.

8ـ اماله کردن با مایعات

مسأله 1388ـ تنقیه (اماله کردن) با مایعات روزه را باطل مى کند هر چند براى معالجه بیمارى و از روى ناچارى باشد، ولى استعمال شیافها براى معالجه اشکال ندارد و احتیاط واجب آن است که از استعمال شیافهایى که براى تغذیه است خوددارى شود.

 

9ـ قى کردن

مسأله 1389ـ قى کردن از روى عمد روزه را باطل مى کند، هرچند براى نجات از مسمومیّت و درمان بیمارى و مانند آن باشد، ولى قى کردن بدون اختیار یا از روى سهو روزه را باطل نمى کند.

مسأله 1390ـ اگر در شب چیزى بخورد که مى داند در روز بى اختیار قى مى کند روزه باطل نمى شود، ولى احتیاط مستحب این است که چنین کارى نکند و اگر کرد، روزه را قضا نماید.

مسأله 1391ـ واجب نیست روزه دار با فشار آوردن به خود از قى کردن خوددارى کند، ولى اگر ضرر و مشقّتى نداشته باشد بهتر است جلوگیرى کند.

مسأله 1392ـ اگر خرده هاى غذا یا حشره اى مانند مگس بى اختیار در گلوى روزه دار برود چنانچه بقدرى پایین برود که نمى توان آن را بیرون آورد روزه اش صحیح است و اگر بتواند آن را بیرون آورد باید چنین کند و بیرون آوردنش ضررى براى روزه ندارد، بلکه اگر در این حال فرو برد روزه اش باطل است.

مسأله 1393ـ هرگاه یقین دارد که به واسطه آروغ زدن چیزى از گلو بیرون مى آید که به آن قى کردن مى گویند نباید عمداً آروغ بزند، ولى اگر یقین نداشته باشد اشکال ندارد و هر گاه بر اثر آروغ زدن بدون اختیار چیزى در گلو یا دهانش بیاید باید آن را بیرون بریزد و اگر عمداً فرو ببرد روزه اش باطل است، ولى اگر بى اختیار فرو رود اشکالى ندارد.

مسأله 1394ـ هرگاه یکى از امور نه گانه اى که قبلاً گفته شد سهواً یا بدون اختیار به جا آورد روزه اش صحیح است، ولى جنب اگر بخوابد و تا اذان صبح غسل نکند روزه اش به شرحى که قبلاً گفته شد اشکال دارد.

مسأله 1395ـ اگر روزه دار سهواً یکى از کارهایى که روزه را باطل مى کند انجام دهد و بعد به گمان این که روزه اش باطل شده دوباره یکى از آنها را عمداً به جا آورد روزه اش باطل نمى شود، ولى احتیاط مستحب قضاى آن است.

مسأله 1396ـ اگر چیزى را به زور در گلوى روزه دار بریزند، یا سر او را در آب فرو برند، روزه اش باطل نمى شود، ولى اگر مجبورش کنند که خودش افطار کند، مثلاً به او بگویند اگر غذا نخورى ضرر جانى یا مالى به تو مى زنیم و او براى جلوگیرى از ضرر، غذا بخورد روزه اش باطل مى شود.

مسأله 1397ـ احتیاط واجب آن است که روزه دار به جایى نرود که مى داند چیزى در گلویش مى ریزند یا مجبورش مى کنند که روزه را افطار کند، امّا اگر قصد رفتن کند و نرود یا بعد از رفتن چیزى به خوردش ندهند روزه اش صحیح است.

 

کارهایى که براى روزه دار مکروه است

مسأله 1398ـ چند کار براى روزه دار مکروه است از جمله:

ریختن دوا در چشم

سرمه کشیدن در صورتى که مزه یا بوى آن به حلق برسد.

انجام کارهایى که باعث ضعف مى شود، مانند خون گرفتن و حمّام رفتن.

انفیه کشیدن اگر نداند به حلق مى رسد، ولى اگر بداند به حلق مى رسد جایز نیست.

بو کردن گیاههاى معطّر

نشستن زن در آب، بنابر احتیاط

استعمال شیاف بنابر احتیاط

تر کردن لباس بر بدن

کشیدن دندان و هر کارى که سبب خون آمدن از دهان و موجب ضعف شود.

10ـ مسواک کردن با چوب تازه

11ـ بوسیدن همسر بدون قصد بیرون آمدن منى و هر کارى که شهوت را به حرکت در آورد، امّا اگر به قصد بیرون آمدن منى باشد روزه او باطل مى شود.

 

مواردى که قضا و کفّاره واجب است

مسأله 1399ـ کارهایى که روزه را باطل مى کند اگر عمداً و با علم و اطّلاع انجام دهد، علاوه بر این که روزه او باطل مى شود و قضا دارد، کفّاره نیز دارد; ولى اگر به خاطر ندانستن مسأله باشد کفّاره ندارد، ولى احتیاط آن است که قضا کند. همچنین هرگاه انسان شک دارد مغرب شده یا نه.

مسأله 1400ـ هرگاه به واسطه بى اطّلاعى و ندانستن مسأله، کارى را انجام دهد که مى داند حرام است، ولى نمى دانسته است که روزه را باطل مى کند بنابر احتیاط کفّاره بر او واجب است.

 

کفّاره روزه

مسأله 1401ـ کفّاره روزه یکى از سه چیز است: آزاد کردن یک بنده، یا دو ماه روزه گرفتن، یا شصت فقیر را سیر کردن (و اگر به هر کدام یک «مُد» که تقریباً 750 گرم است گندم یا جو یا مانند آنها بدهد کافى است). و در زمان ما که بنده آزاد کردن موضوع ندارد در میان دو چیز دیگر مخیّر است و به جاى گندم مى تواند مقدار نانى بدهد که گندم آن به اندازه یک «مُد» است.

مسأله 1402ـ هرگاه هیچ یک از این سه کار ممکن نشود هر چند «مُد» که مى تواند به فقرا اطعام کند و اگر نتواند باید 18 روز روزه بگیرد و اگر نتواند هر چند روز که مى تواند به جا آورد و اگر نتواند استغفار کند و همین اندازه که در قلب بگوید: «استغفراللّه» کافى است و واجب نیست بعداً که قدرت پیدا کرد کفّاره رابدهد.

 

احکام کفّاره روزه

مسأله 1403ـ کسى که شصت روزه را براى کفّاره انتخاب کرده، احتیاط واجب آن است که 31 روز آن را پى در پى به جا آورد، ولى در 18 روز که در بالا گفته شد پى در پى به جا آوردن لازم نیست.

مسأله 1404ـ در جایى که باید پى در پى روزه بگیرد اگر در وسط یک روز را عمداً روزه نگیرد باید همه را از نو به جا آورد، ولى اگر مانعى پیش آید مانند عادت ماهانه و نفاس و سفرى که ناچار از انجام آن است مى تواند بعد از رفع مانع ادامه دهد و لازم نیست از سر بگیرد.

مسأله 1405ـ اگر روزه دار به چیز حرامى روزه خود را باطل کند، بنابر احتیاط واجب باید کفّاره جمع بدهد، یعنى هم یک بنده آزاد کند و هم دو ماه روزه بگیرد و هم شصت فقیر را سیر کند (یا به هر کدام از آنها یک مد طعام که تقریبا 750 گرم است بدهد) و چنانچه هر سه برایش ممکن نباشد هر کدام که ممکن است باید انجام دهد (خواه آن چیز حرام، مانند شراب و زنا باشد یا مانند نزدیکى کردن با همسر خود در عادت ماهانه).

مسأله 1406ـ هرگاه روزه دار نسبت دروغ به خدا و پیغمبر(صلى الله علیه وآله) دهد یک کفّاره کافى است و کفّاره جمع لازم نیست.

مسأله 1407ـ اگر روزه دار در یک روز ماه رمضان چند مرتبه جماع کند یک کفّاره بر او واجب است و در صورتى که جماع او حرام باشد یک کفّاره جمع و همچنین اگر در یک روز چند مرتبه کارهاى دیگرى که روزه را باطل مى کند انجام دهد.

مسأله 1408ـ اگر روزه دار روزه خود را به چیز حلالى باطل کند، بعد کار حرامى که روزه را باطل مى کند انجام دهد احتیاط واجب آن است براى هر کدام یک کفّاره بدهد.

مسأله 1409ـ هرگاه روزه دار آروغ بزند و چیزى در دهانش بیاید نباید آن را فرو ببرد، و الاّ روزه او باطل مى شود و قضا و کفّاره دارد، ولى کفّاره جمع لازم نیست.

مسأله 1410ـ اگر نذر کند که روز معیّنى را براى خدا روزه بگیرد چنانچه عمداً روزه نگیرد یا روزه خود را باطل کند باید کفّاره بدهد (و کفّاره آن مانند کفّاره ماه رمضان است).

مسأله 1411ـ هرگاه به گفته کسى که سخنش قابل اعتماد نیست و مى گوید مغرب شده افطار کند، بعد بفهمد مغرب نبوده، قضا و کفّاره بر او واجب است.

مسأله 1412ـ هرگاه روزه خود را عمداً باطل کند، بعد به مسافرت برود، کفّاره از او ساقط نمى شود، ولى اگر عمداً روزه خود را باطل کند بعد عذرى مانند حیض یا نفاس یا بیمارى براى او پیدا شود کفّاره بر او واجب نیست.

مسأله 1413ـ هرگاه یقین کند که آن روز اوّل ماه رمضان است و عمداً روزه خود را باطل کند، بعد معلوم شود که آخر شعبان بوده، کفّاره بر او واجب نیست.

مسأله 1414ـ همچنین اگر شک کند آخر رمضان است یا اوّل شوال و عمداً روزه را باطل کند بعد معلوم شود روز عید بوده کفّاره ندارد.

مسأله 1415ـ هرگاه روزه دار در ماه رمضان با همسر خود که روزه دار است جماع کند چنانچه او را مجبور کرده باشد باید کفّاره روزه خود و زنش را هر دو بدهد و اگر او به جماع راضى بوده، بر هر کدام یک کفّاره واجب مى شود، ولى اگر اجبار به مفطرات دیگر کند گناه کرده، امّا کفّاره بر هیچ کدام واجب نیست، امّا آن کسى که روزه اش را خورده باید قضا کند.

مسأله 1416ـ هرگاه زن روزه دار شوهر روزه دار خود را مجبور به جماع نماید فقط یک کفّاره بر او واجب است و لازم نیست کفّاره شوهر را بدهد.

مسأله 1417ـ هرگاه زن در آغاز، مجبور بوده و در اثناء راضى شده احتیاط واجب آن است که مرد دو کفّاره بدهد و بر زن چیزى جز قضا لازم نیست.

مسأله 1418ـ هرگاه کسى به واسطه مسافرت یا بیمارى روزه نگیرد نمى تواند همسر خود را مجبور به جماع نماید و اگر او را مجبور کند گناه کرده، ولى لازم نیست کفّاره او را هم بدهد.

مسأله 1419ـ به جا آوردن کفّاره واجب فورى نیست ولى نباید طورى باشد که بگویند کوتاهى مى کند.

مسأله 1420ـ اگر چند سال بگذرد و کفّاره را به جا نیاورد چیزى بر آن اضافه نمى شود.

مسأله 1421ـ کسى که براى کفّاره روزه، اطعام شصت فقیر را انتخاب کرده باید به هر کدام یک مد طعام (تقریبا 750 گرم) بدهد و نمى تواند چند مد را به یک نفر بدهد، مگر این که دسترسى به شصت فقیر پیدانکند، ولى اگر اطمینان داشته باشد که فقیر طعام را به عیالات خود مى دهد و با آنها مى خورد، مى تواند براى هر یک از عیالات او، هر چند صغیر باشند، یک مد به آن فقیر بدهد.

مسأله 1422ـ کسى که قضاى روزه ماه رمضان را گرفته جایز نیست بعد از ظهر روزه را باطل کند و اگر عمداً چنین کارى کند باید به ده نفر فقیر هر کدام یک مد طعام بدهد و اگر نمى تواند باید سه روز پى در پى روزه بگیرد.


مواردى که فقط قضا لازم است

مسأله 1423ـ در چند صورت فقط قضاى روزه لازم است و کفّاره واجب نیست:

در صورتى که در شب ماه رمضان جُنُب باشد و بخوابد و بیدار شود و براى بار دوم یا سوم بخوابد و بیدار نشود، در این صورت احتیاط واجب قضاى روزه است. امّا اگر در خواب اوّل بیدار نشود، قضا ندارد و روزه اش صحیح است.

هرگاه کارى که روزه را باطل مى کند انجام ندهد، ولى نیّت روزه نکرده باشد یا قصد کند که روزه خود را بخورد، یا با ریا روزه را باطل نماید.

هرگاه در ماه رمضان غسل جنابت را فراموش کند و با همان حال یک یا چند روز روزه بگیرد بنابراحتیاط واجب.

در ماه رمضان بدون آن که تحقیق کند صبح شده یا نه، کارى که روزه را باطل مى کند انجام دهد، بعد معلوم شود صبح بوده، همچنین اگر بعد از تحقیق شک یا گمان کند که صبح شده است; ولى اگر بعد از تحقیق یقین کند صبح نشده، و چیزى بخورد، بعد معلوم شود که صبح بوده، قضا واجب نیست.

هرگاه کسى بگوید صبح نشده و هنوز وقت باقى است و انسان به گفته او کارى که روزه را باطل مى کند انجام دهد و بعد معلوم شود صبح بوده، در اینجا نیز قضا لازم است، ولى اگر بعد از تحقیق یقین کند صبح نشده و چیزى بخورد بعد معلوم شود صبح بوده قضا واجب نیست.

  کسى بگوید صبح شده و انسان به گفته او یقین نکند یا خیال کند شوخى مى کند و کارى که روزه را باطل مى کند انجام دهد بعد معلوم شود صبح بوده.

هرگاه شخص عادلى خبر دهد مغرب شده و او افطار کند بعد معلوم شود مغرب نبوده است.

هرگاه در هواى صاف به واسطه تاریکى یقین کند مغرب شده و افطار کند بعد معلوم شود مغرب نبوده.

هرگاه براى خنک شدن، یا بدون هدف، آب در دهان بگرداند و بى اختیار فرو رود باید قضا کند، امّا اگر فراموش کرده که روزه است و آب را فرو برد قضا ندارد، همچنین اگر براى وضو آب در دهان کند و بى اختیار فرو رود قضا بر او واجب نیست.

10ـ کسى که با همسر خود بازى کند بدون این که قصد استمناء داشته باشد و منى از او خارج شود، ولى اگر اطمینان داشت که با این کار منى خارج نمى شود و تصادفا خارج شد روزه اش صحیح است و قضا ندارد.

 

مواردى که قضا واجب نیست

در چند صورت قضاى روزه لازم نیست:

مسأله 1424ـ الف: هرگاه چیز دیگرى غیراز مایعات را در دهان ببرد و بى اختیار فرو رود یا آب داخل بینى کند و بى اختیار فرو رود.

ب: در ماه رمضان اگر بعد از تحقیق یقین کند صبح نشده و چیزى بخورد و بعد معلوم شود صبح بوده است.

ج: اگر فراموش کرده که روزه است و آب را فرو برد.

د: اگر براى وضو آب در دهان کند و بى اختیار فرو رود.

هـ : کسى با همسر خود بازى کند و اطمینان داشته باشد که با این کار منى خارج نمى شود و تصادفاً خارج شود.

 و: در صورتى که در شب ماه رمضان جنب باشد و بخوابد ولى در خواب اوّل بیدار نشود.

مسأله 1425ـ مضمضه کردن زیاد براى روزه دار مکروه است و بعد از مضمضه باید آب خارجى را از دهان بیرون بریزد و بهتر است سه مرتبه آب دهان را بیندازد و اگر بداند به واسطه مضمضه بى اختیار آب وارد گلویش مى شود نباید مضمضه کند.

مسأله 1426ـ هرگاه انسان شک دارد مغرب شده یا نه نمى تواند افطار کند و اگر افطار کند هم قضا دارد و هم کفّاره، ولى اگر شک کند که صبح شده یا نه مى تواند کارهایى که روزه را باطل مى کند انجام دهد و تحقیق کردن نیز واجب نیست.

 

احکام روزه قضا

مسأله 1427ـ روزه هایى که در حال جنون به جا نیاورده بعد از عاقل شدن لازم نیست قضا کند، همچنین اگر کافرى مسلمان شود قضاى روزه هاى گذشته واجب نیست، امّا اگر مسلمانى مرتد شود و دوباره برگردد و مسلمان شود روزه هاى دوران مرتد بودن را باید قضا نماید.

مسأله 1428ـ هرگاه به واسطه مستى روزه او ترک شده باید قضا کند، هرچند مادّه مست کننده را از روى اشتباه و یا براى معالجه خورده باشد، بلکه اگر نیّت روزه را قبلاً کرده بعد در حال مستى روزه را تمام کند بنابر احتیاط واجب باید قضا نماید.

مسأله 1429ـ روزه هایى که به خاطر مسافرت یا بیمارى و مانند آن ترک شده باید قضا کند، امّا اگر نداند تعداد روزه هاى فوت شده چه اندازه بوده، کافى است مقدارى که یقین دارد قضا کند و اضافه بر آن واجب نیست، هرچند احتیاط مستحبّ است.

مسأله 1430ـ اگر از چند ماه رمضان روزه قضا بر ذمّه دارد قضاى هر کدام را اوّل بگیرد مانعى ندارد، ولى اگر وقت براى قضاى رمضان آخر تنگ شده باشد باید بنابر احتیاط اوّل قضاى رمضان آخر را بگیرد.

 مسأله 1431ـ کسى که روزه قضاى ماه رمضان را به جا مى آورد مى تواند پیش از ظهر روزه را افطار کند، به شرط این که وقت براى قضاى روزه تنگ نباشد، ولى بعد از ظهر جایز نیست، همچنین اگر قضاى روزه غیر معیّنى (مانند قضاى روزه نذر) را گرفته باشد احتیاط واجب آن است که بعد از ظهر روزه را باطل نکند.

مسأله 1432ـ کسى که به واسطه بیمارى یا حیض و نفاس روزه ماه رمضان را نگیرد و پیش از پایان ماه رمضان از دنیا برود لازم نیست روزه هایى را که نگرفته براى او قضا نمایند.

مسأله 1433ـ هرگاه به واسطه بیمارى، روزه ماه رمضان را نگیرد و بیمارى او تا ماه رمضان سال بعد طولانى شود، قضاى روزه هایى را که نگرفته واجب نیست، فقط باید براى هر روز یک مد (تقریبا 750 گرم) گندم یا جو و مانند آن به فقیر بدهد، ولى اگر به واسطه عذر دیگرى (مثلاً بخاطر مسافرت) روزه نگرفته باشد و عذر او تا رمضان بعد باقى بماند احتیاط واجب آن است که روزه هایى را که نگرفته بعد از ماه رمضان قضا کند و براى هر روز یک مد طعام به فقیر دهد، همچنین اگر ترک روزه بخاطر بیمارى بوده، بعد بیمارى رفع شده و عذر دیگرى مانند مسافرت پیش آمده است.

مسأله 1434ـ هرگاه روزه ماه رمضان را به واسطه عذرى نگیرد و تا رمضان آینده عمداً قضاى آن را به جانیاورد در حالى که عذرش برطرف شده، باید بعداً روزه را قضا کند و براى هر روز یک مد طعام کفّاره بدهد، همچنین اگر در قضاى روزه کوتاهى کند تا وقت تنگ شود و در تنگى وقت عذرى پیدا کند، باید بعداً هم قضا به جا آورد و هم کفّاره دهد، امّا اگر کوتاهى نکرده و اتّفاقاً در تنگى وقت عذرى پیدا شده فقط قضا لازم است.

مسأله 1435ـ هرگاه بیمارى انسان چند سال طول کشد و بعداً خوب شود اگر تا رمضان آینده به مقدار قضا وقت باقى است باید فقط قضاى رمضان آخر را بگیرد و براى هر روز از سالهاى پیش یک مد طعام بدهد.

مسأله 1436ـ هرگاه قضاى روزه ماه رمضان را چند سال به تأخیر اندازد باید قضا را به جا آورد و براى هر روز یک مد طعام به فقیر دهد و با گذشت سالها کفّاره متعدّد نمى شود.

مسأله 1437ـ لازم نیست کفّاره هر روز را به یک فقیر بدهد، بلکه مى تواند کفّاره چندین روز را به یک نفر بدهد و اگر مقدارى نان دهد که گندم آن به اندازه یک مد باشد کافى است، ولى پول آن را نمى تواند بدهد مگر این که اطمینان داشته باشد آن را براى خرید نان مصرف مى کند.

مسأله 1438ـ بعد از مرگ پدر باید پسر بزرگتر قضاى نماز و روزه او را به شرحى که در مسائل قضاى نماز گفته شد به جا آورد و احتیاط این است که قضاى نماز و روزه مادر را نیز انجام دهد.

مسأله 1439ـ اگر ولى میّت نداند که میّت قضاى روزه بر ذمّه دارد یا نه، واجب نیست براى او قضا بگیرد و اگر اجمالاً بداند مقدارى قضاى روزه بر ذمّه اوست باید به اندازه اى که یقین دارد به جا آورد و بیش از آن لازم نیست.

 

احکام روزه شخص مسافر

مسأله 1440ـ شخص مسافر (با شرایطى که در مسأله نماز مسافر گفته شد) نباید روزه بگیرد، و بطور کلّى در هر موردى نماز شکسته است روزه را باید ترک کرد و در جایى که نماز را باید تمام بخواند (مانند کسى که شغلش مسافرت است و یا در محلّى قصد ماندن ده روز کرده) باید روزه را بگیرد.

مسأله 1441ـ مسافرت در ماه رمضان حرام نیست، ولى اگر براى فرار از روزه باشد مکروه است.

مسأله 1442ـ هرگاه روزه روز معیّنى غیر از ماه رمضان بر انسان واجب باشد (مثل این که نذر کرده نیمه شعبان را روزه بگیرد) بنابر احتیاط واجب نباید در آن روز مسافرت کند، حتّى اگر در سفر است باید در جایى قصد توقّف ده روز کند و آن روز را روزه بگیرد.

مسأله 1443ـ اگر نذر روزه کند ولى روز آن رامعیّن نسازد نمى تواند آن را در سفر به جا آورد، ولى اگر نذر کند روز معیّنى را در سفر روزه بگیرد یا نذر کند روز معیّنى را چه مسافر باشد چه نباشد روزه بگیرد، احتیاط واجب آن است که آن روز را اگرچه مسافر باشد روزه بگیرد.

مسأله 1444ـ مسافر مى تواند براى گرفتن حاجت، سه روز در مدینه روزه مستحبّى بگیرد (هر چند قصد ده روز نکند) ولى احتیاط آن است که روز چهارشنبه و پنجشنبه و جمعه را اختیار کند.

مسأله 1445ـ کسى که اصلاً نمى داند روزه مسافر باطل است اگر در سفر روزه بگیرد روزه اش صحیح است، ولى اگر در بین روز مسأله را بفهمد روزه اش باطل مى شود.

مسأله 1446ـ هر گاه فراموش کندمسافر است،یا فراموش کند که روزه مسافر باطل است و در این حال روزه بگیرد، بنابر احتیاط واجب باید روزه را قضا کند.

مسأله 1447ـ هرگاه روزه دار بعد از ظهر مسافرت نماید باید روزه خود را تمام کند، امّا اگر پیش از ظهر مسافرت نماید روزه اش باطل است، ولى قبل از آن که به حدّ ترخص برسد نمى تواند روزه را افطار کند و اگر پیش از آن افطار کند کفّاره بر او واجب است (منظور از حدّ ترخص جایى است که صداى اذان شهر را نشنود، یا به جایى برسد که از نظر مردم شهر پنهان گردد).

مسأله 1448ـ هرگاه مسافر پیش از ظهر وارد وطن شود، یا به جایى برسد که قصد ده روز توقّف دارد، چنانچه کارى که روزه را باطل مى کند انجام نداده باشد باید روزه بگیرد و اگر انجام داده باید بعداً قضا کند و مستحبّ است باقیمانده آن روز را امساک نماید، ولى اگر بعد از ظهر وارد شود نمى تواند روزه بگیرد.

مسأله 1449ـ مسافر و کسى که از روزه گرفتن معذور است مکروه است در روز ماه رمضان در خوردن و آشامیدن، خود را کاملاً سیر کنند، همچنین جماع براى آنها مکروه است.

 

کسانى که روزه بر آنها واجب نیست

مسأله 1450ـ مرد و زن پیر که روزه گرفتن براى آنها مشکل است مى توانند روزه را ترک کنند، ولى باید براى هر روز یک مد (تقریباً 750 گرم) گندم یا جو و مانند اینها به فقیر دهند و بهتر آن است به جاى گندم و جو نان را انتخاب کنند و در این صورت احتیاط واجب این است به اندازه اى باشد که گندم خالص آن مقدار یک مد شود.

مسأله 1451ـ کسانى که به خاطر پیرى روزه نگرفته اند اگر در فصل مناسبى که هوا ملایم و روزها کوتاه است بتوانند قضاى آن را به جا آورند احتیاط آن است که آن را قضا کنند.

مسأله 1452ـ روزه بر کسانى که مبتلا به بیمارى استسقاء هستند، یعنى زیاد تشنه مى شوند و توانایى روزه گرفتن را ندارند و یا براى آنها بسیار مشکل است واجب نیست، ولى باید براى هر روز یک مدّ طعام که در مسأله قبل به آن اشاره شد کفّاره بدهند و بهتر است که بیش از مقدار ضرورت آب نیاشامند و اگر بعداً بتوانند قضا کنند احتیاط واجب قضا کردن است.

مسأله 1453ـ زنان باردارى که وضع حمل آنها نزدیک است و روزه براى حمل آنها ضرر دارد روزه گرفتن بر آنها واجب نیست، ولى کفّاره اى را که در مسأله قبل گفته شد باید بدهند، امّا اگر روزه براى خودش ضرر دارد روزه بر او واجب نیست کفّاره هم ندارد، ولى بعداً قضا مى کند.

مسأله 1454ـ زنانى که بچّه شیر مى دهند خواه مادر بچّه باشند یا دایه، اگر روزه گرفتن باعث کمى شیر آنها و ناراحتى بچّه شود روزه بر آنها واجب نیست، ولى براى هر روز همان کفّاره (یک مدّ طعام) واجب است، بعداً نیز باید روزه را قضا کنند، امّا اگر روزه براى خودشان ضرر داشته باشد، نه روزه واجب است و نه کفّاره، ولى باید بعداً روزه هایى را که نگرفته اند قضا نمایند.

مسأله 1455ـ اگر کسى پیدا شود که بدون اجرت، بچّه را شیر دهد یا شخصى پیدا شود که اجرت دایه را بى منّت بپردازد، در این صورت روزه گرفتن واجب است.

 

راه ثابت شدن اوّل ماه

مسأله 1456ـ اوّل ماه از پنج طریق ثابت مى شود:

دیدن ماه با چشم، امّا دیدن با دوربین و وسایل دیگرى از این قبیل کافى نیست.

شهادت عدّه اى که از گفته آنها یقین پیدا شود (هر چند عادل نباشند، همچنین هر چیزى که مایه یقین گردد).

شهادت دو مرد عادل، ولى اگر این دو شاهد صفت ماه را بر خلاف یکدیگر بگویند، یا نشانه هایى بدهند که دلیل بر اشتباه آنهاست به گفته آنها اوّل ماه ثابت نمى شود.

گذشتن سى روز تمام از اوّل ماه شعبان که اوّل ماه رمضان با آن ثابت مى شود، یا گذشتن سى روز تمام از اوّل ماه رمضان که اوّل ماه شوال ثابت مى شود (البتّه این در صورتى است که اوّل ماه قبل مطابق همین طریق ثابت شده باشد).

حکم حاکم شرع، به این صورت که براى مجتهد عادلى اوّل ماه ثابت شود و سپس حکم کند که آن روز اوّل ماه است، در این صورت پیروى از او بر همه لازم است، مگر کسى که یقین به اشتباه او دارد.

مسأله 1457ـ اوّل ماه به وسیله تقویمها و محاسبات منجّمین ثابت نمى شود، هرچند آنها اهل اطّلاع و دقّت باشند، مگر این که از گفته آنها یقین حاصل گردد، همچنین بلند بودن ماه و دیر غروب کردن آن دلیل بر این نمى شود که شب قبل شب اوّل ماه بوده است.

مسأله 1458ـ اگر در شهرى اوّل ماه ثابت شود براى شهرهاى دیگر که با آن نزدیک است کافى است و همچنین شهرهاى دور دستى که افق آنها باهم متّحد است، همچنین اگر در بلاد شرقى ماه دیده شود براى کسانى که در بلاد غربى نسبت به آنها باشند کافى است (مثل این که اوّل ماه در مشهد ثابت شود مسلّماً براى کسانى که در تهران هستند کافى است ولى عکس آن کفایت نمى کند).

مسأله 1459ـ اگر اوّل ماه رمضان ثابت نشود روزه واجب نیست، ولى اگر بعداً ثابت شود که آن روزى را که روزه نگرفته اوّل ماه بوده باید آن را قضا کند.

مسأله 1460ـ روزى را که انسان شک دارد آخر رمضان است یا اوّل شوّال باید روزه بگیرد، امّا اگر در اثناء روز ثابت شود که اوّل شوّال است باید افطار کند هر چند نزدیک مغرب باشد.

مسأله 1461ـ هرگاه شخص زندانى نتواند به ماه رمضان یقین پیدا کند باید به گمان خود عمل نماید و آن ماه را که بیشتر احتمال مى دهد که ماه رمضان است روزه بگیرد و اگر گمان براى او حاصل نشود هر ماهى را که روزه بگیرد صحیح است، ولى احتیاط واجب آن است که اگر زندان او ادامه یابد در سال آینده نیز همان ماه را روزه بگیرد.

 

روزه هاى حرام

مسأله 1462ـ دو روز از سال روزه اش حرام است: عید فطر (اوّل ماه شوّال) و عید قربان (دهم ماه ذى الحجّه).

مسأله 1463ـ روزه گرفتن زن (روزه مستحبّى) در صورتى که حقّ شوهرش از بین برود بدون اجازه او جایز نیست، و اگر حقّ او از بین نرود نیز، بنابر احتیاط واجب باید با اجازه شوهر باشد، همچنین روزه مستحبّى اولاد اگر اسباب اذیّت پدر و مادر شود جایز نیست، ولى اجازه گرفتن از آنها لازم نمى باشد.

 مسأله 1464ـ کسى که مى داند روزه براى او ضرر دارد باید روزه را ترک کند و اگر روزه بگیرد صحیح نیست، همچنین اگر یقین ندارد امّا احتمال قابل توجّهى مى دهد که روزه براى او ضرر دارد، خواه این احتمال از تجربه شخصى حاصل شده باشد یا از گفته طبیب.

مسأله 1465ـ اگر طبیب بگوید روزه ضرر دارد امّا او با تجربه دریافته است که ضرر ندارد، باید روزه بگیرد و در صورت معلوم نبودن ضرر، مى تواند یکى دو روز تجربه کند و بعد طبق دستور بالا عمل نماید.

مسأله 1466ـ هرگاه عقیده اش این بود که روزه براى او ضرر ندارد و روزه گرفت و بعد از مغرب فهمید روزه براى او ضرر داشته، احتیاط آن است که قضاى آن را به جا آورد.

مسأله 1467ـ روزى که انسان شک دارد که آخر ماه شعبان است یا اوّل ماه رمضان، اگر مى خواهد روزه بگیرد باید به قصد آخر شعبان باشد و اگر به نیّت اوّل ماه رمضان روزه بگیرد حرام و باطل است.

مسأله 1468ـ غیر از روزه هایى که گفته شد روزه هاى حرام دیگرى نیز هست که در کتابهاى مفصّل گفته شده است.

 

روزه هاى مکروه

مسأله 1469ـ روزه روز عاشورا مکروه است، همچنین روزى که انسان شک دارد روز عرفه است یا عید قربان و روزه میهمان بدون اجازه میزبان نیز کراهت دارد.

 

روزه هاى مستحب

مسأله 1470ـ روزه تمام روزهاى سال، غیر از روزه هاى حرام و مکروه که دربالا گفته شد، مستحبّ است، ولى بعضى از روزها تأکید بیشترى دارد از جمله:

پنجشنبه اوّل و آخر هر ماه و اوّلین چهارشنبه بعد از روز دهم ماه، حتّى اگر کسى اینها را به جا نیاورد مستحبّ است قضا کند.

سیزدهم و چهاردهم و پانزدهم هر ماه.

تمام ماه رجب و شعبان و اگر نتواند قسمتى از آن را روزه بگیرد، هر چند یک روز باشد.

روز بیست و چهارم ذى الحجّه و بیست و نهم ذى القعده.

روز اوّل ذى الحجّه تا روز نهم، ولى اگر به واسطه ضعف روزه نتواند دعاهاى روز عرفه را بخواند روزه آن روز مکروه است.

عید سعید غدیر (هیجده ذى الحجّه).

روز اوّل و سوم و هفتم محرم.

روز تولّد پیغمبر اکرم (صلى الله علیه و آله) (17 ربیع الاول).

روز مبعث رسول خدا (صلى الله علیه و آله) (27 رجب).

10ـ روز عید نوروز.

مسأله 1471ـ هرگاه کسى روزه مستحبّى بگیرد واجب نیست آن را به آخر برساند و هر موقع بخواهد مى تواند روزه خود را بخورد، بلکه اگر برادر مؤمنى او را به غذا دعوت کند مستحبّ است دعوت او را قبول کرده در اثناء روز افطار نماید.

 

کسانى که نمى توانند روزه بگیرند

مسأله 1472ـ براى شش گروه روزه گرفتن ممکن (صحیح) نیست هرچند مستحبّ است اعمالى که روزه را باطل مى کند ترک کنند:

مسافرانى که در سفر روزه خود را خورده اند و پیش از ظهر به وطن یا جایى که مى خواهند ده روز اقامت کنند وارد شوند.

مسافرانى که بعد از ظهر به وطن یا محلّ اقامت مى رسند.

بیمارانى که قبل از ظهر بهبودى یابند، ولى کارى که روزه را باطل مى کند قبلاً انجام داده اند و نمى توانند روزه بگیرند.

بیمارانى که بعد از ظهر خوب شوند هرچند تا آن ساعت چیزى نخورده اند.

زنانى که در بین روز از عادت ماهانه، یا نفاس پاک شوند.

افراد غیر مسلمانى که در روز ماه رمضان بعد از ظهر مسلمان شوند، ولى اگر قبل از ظهر باشد و چیزى نخورده باشند احتیاط واجب آن است که روزه بگیرند.

مسأله 1473ـ مستحبّ است روزه دار نماز مغرب و عشا را پیش از افطار بخواند، ولى اگر حضور قلب ندارد، یا کسى منتظر اوست، بهتر است اوّل افطار کند، امّا بقدرى که بتواند نماز را در وقت فضیلت به جا آورد.

منبع:aviny.com

نظرات  (۰)

هیچ نظری هنوز ثبت نشده است

ارسال نظر

ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:
<b> یا <strong>، <em> یا <i>، <u>، <strike> یا <s>، <sup>، <sub>، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، <br>، <p>، <a href="" title="">، <span style="">، <div align="">
تجدید کد امنیتی