کشـکول فرهنــگی

آیا ایشان موت اختیاری داشتند؟
موت اختیاری حالتی است که برخی می‌توانند برای مدتی از بدنشان فاصله بگیرند، ولی اشراف به بدن دارند؛ اولین شخصی که این حالت آیت‌الله بهجت قدس‌سره را بیان کرد، حضرت امام خمینی رحمه‌الله بود که به فرزند خود حاج آقا مصطفی رحمه‌الله گفت. اما خود آیت‌الله بهجت قدس‌سره افراد را از بیان این سخنان در مورد خودشان منع می‌کردند.

آیا معظم‌له در ماه رمضان به درس و یا تفسیر آیات قرآن برای طلاب می‌پرداختند؟
ایشان هرگز به گفتن تفسیر نمی‌پرداخت، ولی تدبر در قرآن را در سحرها و بین‌الطلوعین داشت؛ در ماه رمضان در میان روز هم تدبر در قرآن داشتند.
حضرت آیت‌الله بهجت قدس‌سره چه آدابی را در شب‌های قدر رعایت می‌کردند؟
ایشان در شب‌های قدر ادعیه وارده در آن شب‌ها را مراعات می‌کرد و شب‌های قدر را که بیدار می‌ماند قرآن سر می‌گرفت. البته ایشان قرآن سر گرفتن را مخصوص شب قدر نمی‌دانست و معتقد بود که خیلی از عبادت‌ها وجود دارد که به‌جهت اینکه نوشته است در فلان زمان آن را باید به‌جا آورد، ما خود را از آن محروم می‌کنیم، لذا در وقت شدت و گرفتاری‌ها قرآن به‌سر گرفتن را توصیه می‌کرد و در ایام دیگر همانند شب‌های جمعه خود نیز مشغول این امر می‌شد.
علاوه‌براین، ایشان شب‌ها قبل از خواب حدیث کساء را حتماً قرائت می‌کردند و همچنین با وضو به بستر خواب می‌رفتند و بعدها که به‌جهت مشکلات نمی‌توانستند وضو بگیرند با تیمم می‌خوابیدند و بعضی شب‌هایی را که می‌خواستند احیا بگیرند یک مقداری استراحت می‌کرند و سپس بلند می‌شدند و می‌فرمودند که حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها، حسنین علیهما‌السلام  را شب زودتر می‌خواباندند تا قبل از نیمه‌شب برای احیا بیدار شوند.

طریقه عزاداری ایشان در شب ضربت خوردن و شهادت حضرت علی علیه‌السلام  به چه نحوی بود؟
آیت‌الله بهجت قدس‌سره در تمام ایام وفیات کارش این بود که زیارتی را از آن حضرت به‌جا بیاورد، ایشان علاوه‌براین، زیارت می‌کرد، منتهی در زیارتش احوالات مخصوصی داشت که گاهی با حزن و اندوه همراه بود و شب‌هایی که وفات بود هنگامی که برای شام می‌آمد برای بچه‌ها داستان‌های تاریخی که در این زمینه داشت ـ همانند شیوه شهادتی که در روایات آمده بود ـ را نقل می‌کردند و در چشمانش اشک جمع می‌شد و از دشمنان اهل‌بیت علیهم‌السلام تبری می‌جستند، درحالی‌که در شب‌های معمولی ممکن بود با برخی از بچه‌ها شوخی کند.

توصیه‌های آیت‌الله بهجت قدس‌سره در انجام اعمال اعیاد همانند روز عید فطر به دیگران را بیان کنید.
ایشان در تشخیص عید فطر دقت عجیبی داشتند و حاضر نبودند زود حکم کنند و معمولاً حکم هم نمی‌کرد. ایشان مقدماتی را توصیه می‌کرد که اگر می‌توانید نماز هزار توحید را بخوانید و اگر نمی‌توانید به‌جای هزار تا، صدتا بخوانید. در روایاتی که می‌خواند به بچه‌ها اعمالی را توصیه می‌کرد و هیچ‌گاه توانایی خود را به دیگران تحمیل نمی‌کرد و ناتوانی در عبادت برایش ناچیز بود، به‌عنوان مثال با عبادت شارژ می‌شد و قوت می‌گرفت و خود را هرگز به رخ دیگران نمی‌کشید و اگر به ایشان برای میزان عبادتشان اعتراض می‌شد، می‌گفت: «کسانی بودند که دو برابر من عبادت می‌کردند» و همیشه آنهایی را که بیشتر از ایشان عابد و زاهد بودند را معرفی نموده و تعریف می‌کرد، البته برای اینکه خود را کم جلوه دهد این اقدام را انجام می‌داد.

ایشان از لحظات عمر خود به چه نحوی استفاده می کردند؟
بنده با اینکه نزدیک به ۵۰ سال با ایشان محشور بودم، نمی‌دانستم که مجموع عبادات متصل ایشان بیش از ۱۱ ساعت است و ایشان دائم وقت‌ها و ثانیه‌ها را همانند کسی که احساس می‌کند نباید قطره‌های آب را هدر داد، دقت می‌کرد که ثانیه‌ها را هدر ندهد، ولی هرگز خود را به اهل منزل نمود و جلوه نمی‌دادند و اگر متوجه می‌شد که کسی به ایشان توجهش جلب شده است، به‌نحوی او را منصرف می‌نمود و در این زمینه مهارت خاصی داشت و اگر آن فرد خیلی پابرجا بود و اصرار داشت، تصرف می‌نمود تا او از توجه بیشتر منصرف شود و بعدها ما متوجه شدیم که ایشان این امر را با اخلاص در تضاد می‌دانست.

لطفاً حالات ایشان را در عبادت‌هایشان توصیف کنید.
ایشان هر روز دو ساعت زیارت حرمشان طول می‌کشید، در سال‌های ۶۰ روزی دو بار به حرم مشرف می‌شدند و بار دوم بعد از نماز مغرب و عشاء می‌رفتند. بعدها که از نظر جسمی برایشان مشکل بود فقط در مواقع مخصوص دو بار به حرم مشرف می‌شدند. اصلاً در عبادت خستگی نداشت و هرگز ندیدم که ایشان در وسط عبادتش دچار خواب‌آلودگی شده باشد با اینکه کمتر از باقی اهل خانه می‌خوابیدند، ولی نشاطش بسیار بیشتر از اهل خانه بود.

آیت‌الله بهجت قدس‌سره در نماز و زیارت چه احوالی داشتند؟
نماز فشار بسیاری بر ایشان می‌آورد و در نماز فشار سنگینی را تحمل می‌نمود و تعرق شدید داشت، ولی در عبادت‌های دیگر همانند زیارت ائمه اطهار علیهم‌السلام بسیار نشاط پیدا می‌کرد، یعنی از حرم که بر می‌گشت یقین می‌کردیم که در حرم یک انرژی قوی‌ای به‌دست آورده است.

کتاب‌های معظم‌له در حال حاضر در چه مرحله‌ای از چاپ قرار دارند؟
ایشان نمی‌گذاشتند که کتاب‌های علمی‌شان در زمان حیات تدوین و چاپ شود و هرگز وجوهات را صرف چاپ کتاب‌هایشان نمی‌کردند و حتی اگر برای این کار بانی پیدا می‌شد ایشان آنها را منصرف می‌کرد و حتی یک‌دفعه یکی از ناشران که خدمت ایشان رسیده بود و برای چاپ کتاب خیلی اصرار کرد بود ایشان گفته بود «مایلم اول بکشیدم بعداً برای این کار اقدام کنید» و این حرف برای ما بسیار عجیب بود؛ لذا کتاب فتوای ایشان را با مشقت و سختی توانستیم از ایشان امضا بگیریم و چاپ کنیم.
ما هم بعد از رحلت ایشان برای چاپ کتاب‌ها سعی می‌کنیم علاوه بر اینکه علما اجازه خرج کردن وجوهات را داده‌اند اما با این وجود باز هم در این سال‌ها این کار صورت نگرفته است. کار ما در چاپ آثار ایشان بسیار سنگین‌تر و دشوارتر است که هم با دست خالی باید کار کنیم و کار هم بسیار زیاد است.